Dr. Tiel verkent op levendige wijze de valkuilen van een oude ketterij: het gnosticisme

(Dit fragment is ontleend aan het boek van Dr. Tiel, "Why Did Adam Fall?" en andere ongevraagde preken .) 

Tekst: "Laat niemand u uw beloning afhandig maken door vrijwillig nederigheid en engelenverering, binnendringen in de dingen die hij niet heeft gezien, tevergeefs opgeblazen door zijn vleselijke geest" (Kolossenzen 2:18).

Het probleem van het gnosticisme is zeer oud. Het bedreigde de kerk in haar vroegste dagen in de vorm van de poging van Simon Magus om de kracht van de Heilige Geest te kopen. St. Peter veroordeelde hem, want Magus zocht macht niet ter wille van anderen (liefde) maar voor zijn eigen vooruitgang (trots). Maar wat het gnosticisme zijn aanhangers te bieden heeft, heeft een veel langere geschiedenis dan zijn vorm binnen de kerk, want buiten en zelfs vóór de kerk wekte de zoektocht naar esoterische waarheid en de bijbehorende belofte van macht de aspiraties op van een groot deel van de heidense en mystieke religies. oude religie.

Gnosticisme in al zijn verschillende vormen biedt de mens gnosis , een van de Griekse termen die we vertalen als 'kennis'. Omdat onze aard rationeel is, is het natuurlijk niet ongewoon dat mensen naar kennis verlangen. Dus wat is er mis met gnosis ? Een andere manier om de vraag te stellen is deze: wat is het verschil tussen esoterische kennis en gewone kennis? Welnu, esoterische kennis ( gnosis  ) is ontoegankelijk voor de menselijke rede, omdat waar het over gaat (het onderwerp ervan) niet iets is waarvoor we enig bewijs hebben. Stel dat u bijvoorbeeld een boek tegenkomt waarin gebeurtenissen worden beschreven die plaatsvonden tussen twee klassen engelen voorafgaand aan de schepping van het materiële universum. Hoe zou u dergelijke informatie kunnen bevestigen of weerleggen? Dat kan natuurlijk niet, want we hebben geen toegang tot dergelijke informatie. . . tenzij, dat wil zeggen, een engel die betrokken was bij de feitelijke gebeurtenis ons zou vertellen. En als er een engel verscheen en je het verhaal vertelde, zou je het in een boek kunnen schrijven. Je zou een soort profeet of orakel zijn. De rest van ons zou erop moeten vertrouwen dat je de waarheid vertelde (in plaats van het hele verhaal te verzinnen) over het engelenbezoek en de inhoud van de engelenboodschap. Je zou er zelf op moeten vertrouwen dat wat de engel je vertelde een nauwkeurig verslag was van wat er tussen de engelen gebeurde. Daarom vereist esoterische kennis altijd geloof, omdat de inhoud van het verhaal niet direct door mensen kan worden geverifieerd. We zitten dus vast aan het vertrouwen op de waarheidsgetrouwheid van de boodschapper.

Laten we nu de ethische dimensie toevoegen aan ons verslag van gnosis . Waarom zou de engel ons dit verhaal vertellen? Een engel is een eindige geest die God dient of zich tegen Hem verzet. Als de engel God dient, dan is hij een traditionele engel (zoals Gabriël bijvoorbeeld in zijn bezoek aan de Maagd Maria), en als we hem geloven is dat een daad van traditioneel geloof. We noemen deze informatie van de engel (bijv. dat Maria's baby de Zoon van God zal zijn), "openbaring". Het past God om op deze speciale manier belangrijke informatie aan mensen te openbaren over Zijn goddelijke liefde voor ons. En het is passend voor menselijke wezens om het te ontvangen, omdat we, als eindige wezens, onmogelijk ons ​​eindige natuurlijke redeneervermogen kunnen gebruiken om alles te weten wat er te weten valt over een oneindige God. 

Wat is er dan anders aan esoterische gnosis ? ? Welnu, esoterische kennis verschilt van openbaring, omdat de bron niet een engel is die God dient. De enige andere bron is een engel die tegen God is, wat de kerk een demon noemt. Demonen weten veel meer dan mensen, en ze kunnen ervoor kiezen om wat van die informatie (of verkeerde informatie, afhankelijk van hun strategie) te delen als ze daarmee hun doelstellingen van vijandigheid jegens God bevorderen. Maar vertrouwen op een demon of zijn menselijke boodschapper is helemaal geen traditioneel geloof, want een demon is niet betrouwbaar. In feite zouden we zo'n vertrouwen 'antigeloof' kunnen noemen, omdat het een duivelse verdraaiing is van wat echt geloof is. Ook dan zouden we de hoop die de gnostici in hun demonische bronnen stellen, anti-hoop kunnen noemen, omdat de beloften van de demonen nooit het verlangen van de gnostische ingewijden zullen vervullen. En tenslotte, de doelen die feitelijk worden gediend door de demonische informatie zijn niet de goederen van de toehoorders, maar in plaats daarvan hun uiteindelijke vernietiging in scheiding van de liefde van God. En dus is het doel waarvoor dergelijke informatie wordt gegeven niet liefde, maar anti-liefde, dwz boosaardigheid of haat. Daarom bieden de demonen hun gedupeerde volgelingen een drietal bovennatuurlijke ondeugden aan die parallel lopen met de traditionele bovennatuurlijke deugden van geloof, hoop en liefde.

Om welke reden zou een mens een esoterische (we beseffen nu dat het demonische moet zijn) bron van kennis vertrouwen? Welnu, het kan niet zijn uit liefde voor de waarheid, omdat er geen basis is om erop te vertrouwen dat wat de demon zegt werkelijk waar is. Het moet dus ter wille van de macht zijn om die informatie (of het nu waar of onwaar is) te gebruiken met als doel jezelf sterker te maken dan anderen. Dit is het gebruikelijke motief voor mensen om gnostische religies te onderschrijven, om speciale, geheime kennis te gebruiken die alleen voor henzelf en een klein kader van ingewijden beschikbaar is om op de een of andere manier macht te verwerven. Die macht kan elke specifieke vorm aannemen (politiek, persoonlijk, financieel, religieus, enz.), maar haar functie is om anderen te bevelen, niet om hen te dienen. Het is dus niet de kracht van liefde.

Het zou zijn als een mens die een kangoeroe wil zijn, of een zeemeermin die een mens wil zijn. Je zult alleen maar gelukkig zijn als je bent wat je bent.

De demonen vereisen bijna altijd enorme opofferingen van de kant van de ingewijden. Van de toegewijden wordt in feite verlangd dat ze hun natuurlijke zoektocht naar menselijke bloei opgeven en deze vervangen door iets dat fundamenteel anti-menselijk is. Dit is de reden waarom de gnostische culten altijd neigen naar degradatie van traditionele menselijke levenswijzen: orgieën in plaats van een liefdevol huwelijk, zwarte missen in plaats van de heilige ritus. De demonen proberen de heiligheid die God in de menselijke familie heeft geschapen opnieuw te vertrappen, dus eisen ze dat hun aanhangers boven de beperkingen van het menselijk lichaam uitstijgen naar de status van zuivere geest. Het soort macht dat de gnosticus wordt aangeboden, ligt buiten wat beschikbaar is voor het traditionele menselijke leven (daarom is het tenslotte aantrekkelijk voor hem); die kracht is engelachtig van aard, puur mentale kracht, de kracht van de wil om zijn doelstellingen te realiseren door pure keuze. Deze kracht wordt door de gnostici gezien als een middel om te ontsnappen aan de gevangenschap van het menselijk lichaam, om fysieke beperkingen te overschrijden en om 'op te stijgen naar een hoger bestaansniveau'. Maar zo'n transcendentie past niet bij mensen, omdat het vereist dat we ophouden te zijn wat we zijn, dat we ophouden te streven naar de vervulling van onze eigen natuur, dat we - in feite - onze aard opgeven om een ​​andere natuur volledig na te jagen. Het zou zijn als een mens die een kangoeroe wil zijn, of een zeemeermin die een mens wil zijn. Je zult alleen maar blij zijn dat je bent wat je bent omdat het vereist dat we ophouden te zijn wat we zijn, dat we ophouden te streven naar de vervulling van onze eigen natuur, dat we - in feite - onze aard opgeven om een ​​andere natuur volledig na te jagen. Het zou zijn als een mens die een kangoeroe wil zijn, of een zeemeermin die een mens wil zijn. Je zult alleen maar blij zijn dat je bent wat je bent omdat het vereist dat we ophouden te zijn wat we zijn, dat we ophouden te streven naar de vervulling van onze eigen natuur, dat we - in feite - onze aard opgeven om een ​​andere natuur volledig na te jagen. Het zou zijn als een mens die een kangoeroe wil zijn, of een zeemeermin die een mens wil zijn. Je zult alleen maar blij zijn dat je bent wat je bent zijn . Maar wat esoterische kennis suggereert, is dat het mogelijk is om je aard te transcenderen – dat je iets heel anders kunt worden: een zuivere geest. Het is om deze reden dat St. Paulus zegt dat de gnostici engelen aanbidden, omdat ze de geest zelf aanbidden (natuurlijk typeren ze zichzelf als "spiritueel" terwijl ze in feite "spiritisten" zijn).

Laten we de drie belangrijkste pijlers van de gnostische verleiding samenvatten. Ten eerste het aanbieden van geheime informatie die niet beschikbaar is voor de rest van de mens. Ten tweede, de hoop dat deze geheime informatie de ingewijde in staat zal stellen om in dit leven bovennatuurlijke kracht te verwerven. Ten derde, dat deze bovennatuurlijke kracht uiteindelijk zal eindigen in het overschrijden van de grenzen van het lichaam om te leven op een niveau van pure wil, pure geest - een alternatieve versie van het eeuwige leven.

Laten we de drie problemen met dit schema eens bekijken. Ten eerste, hoewel er informatie bij God bekend is die wij niet kennen, wordt die kennis waarvan God wil dat de mens die weet, aan iedereen gegeven. , niet aan een select groepje, door middel van traditionele openbaring. Dit is de bovennatuurlijke deugd van het geloof, en het is in de kerk gedeponeerd voor iedereen die God wil leren kennen. Ten tweede is de hoop op waar geloof het verwerven van de bovennatuurlijke macht van liefde voor mijn naaste, niet de macht van overheersing over anderen. En ten derde leidt de hoop op Christus tot de vervulling van de menselijke natuur in een herrezen lichaam en een nieuw planetair fysiek bestaan ​​van volledige menselijke ervaring. Het christelijke doel is een door en door menselijk doel, want de Zoon van God is geïncarneerd als een menselijke baby, herrezen in een menselijk lichaam, opgevaren als een mens, en beloofde terug te keren als een menselijke persoon. De mens is geschapen naar het beeld van God. Als onze natuur goed genoeg is voor God, zou je denken dat het goed genoeg is voor de mens.